سینوزیت: علائم و درمان

سینوزیت به معنای التهاب سینوس ها می باشد اگر مدت زمان درگیری سینوس ها و ابتلای آن ها به عفونت و التهاب کمتر از یک ماه باشد اصطلاحا به آن سینوزیت حاد گفته می شود.
 توضیحات دکتر حمید رضا حسنانی در مورد سینوزیت

سینوس چیست؟

قبل از صحبت در مورد سینوزیت باید ابتدا در مورد سینوس ها توضیح داده شود. سینوس ها 4 جفت حفره توخالی هستند که در جمجمه تعبیه شده و وظیفه آن ها تهویه هوا می باشد. سینوس ها در مجاورت بینی قرار گرفته اند. سینوس ها مجموعه ای از اتاقک های توخالی هستند که توسط مجموعه ای از مجاری به بینی وصل می شوند. هوایی که در درون بینی گردش می کند وارد سینوس ها می شود و تهویه شده گرم و مرطوب شده و کیفیت صدا نیز افزایش پیدا می کند. به همین دلیل است که هنگام سرماخوردگی کیفیت صدای فرد افت می کند. ولی در مواقعی که سینوس ها باز هستند کیفیت صدا بسیار مطلوب و عادی می باشد.



سینوزیت چیست؟

اگر این سینوس ها درگیر التهاب و عفونت شوند اصطلاحا گفته می شود که سینوزیت اتفاق افتاده است. سینوزیت به معنای التهاب سینوس ها می باشد اگر مدت زمان درگیری سینوس ها و ابتلای آن ها به عفونت و التهاب کمتر از یک ماه باشد اصطلاحا به آن سینوزیت حاد گفته می شود. سینوزیت حاد معملا یک علت میکروبی دارد یعنی ویروس ها باکتری ها یا قارچ ها و به عبارت دیگر میکروبی وارد شده و سینوس ها را دچار التهاب و عفونت کرده است وقتی سینوس ها دچار عفونت می شوند، مجرای سینوس ها بسته می شود. ترشحات میکروبی در این حفره های توخالی جمع شده رشد می کنند و در واقع از سینوس ها به عنوان خانه ای برای زندگی استفاده می کنند. این خانه ها پر از میکروب می شوند و این میکروب ها یکدیگر را تقویت می کنند و تعدادشان بیشتر می شود. در این حالت علائم سینوزیت در فرد بروز می کند.


علائم سینوزیت

علائم صلی سینوزیت علائمی است که در محدوده بینی است به این صورت که فرد دچار احتقان و پری بینی می شود، احساس کاهش بویایی دارد، ترشحات چرکی در بینی اش جمع می شود، ترشحات چرکی از پشت حلق دارد، احساس پری و فشار و احتقان در صورت دارد و همچنین تب دارد.
این ها علائم اصلی سینوزیت می باشند ممکن است فرد مبتلا به سینوزیت تعدادی علامت فرعی نیز داشته باشد علائمی نیز مثل سردرد.

توجه داشته باشید که در سینوزیت درد و فشار بیشتر در ناحیه صورت است نه در ناحیه سر. سردردها معمولا علت های عصبی دارند. از علائم ضعیف تر سینوزیت که علائم اصلی سینوزیت نیستند می توان به بوی بد دهان اشاره کرد.
 همچنین خستگی و دندان درد نیز می تواند جزء این علائم باشد. سرفه می تواند در سینوزیت وجود داشته باشد اما یکی از علائم اصلی به شمار نمی آید اگر فردی این علائم را برای مدت کوتاهی داشته باشد مثلا برای 3 هفته یا کمتر از یک ماه، در این صورت اصطلاحا می گوئیم که فرد دچار سینوزیت حاد شده است.
سینوزیت حاد همان طور که پیشتر نیز اشاره شد علت های میکروبی دارد ولی اگر فردی بیشتر از 3 ماه این علائم را داشته باشد به این حالت سینوزیت مزمن گفته می شود پس سینوزیت مزمن وقتی است که بیشتر از 3 ماه علائم سینوزیت وجود داشته باشد یعنی ترشحات چرکی در بینی وجود داشته باشد.
ترشحات چرکی از پشت بینی خارج شده و به حلق وارد می شود. اگر علائمی مثل بوی بد دهان واحساس پری و فشار در ناحیه صورت به مدت طولانی وجود داشته باشد در این موارد از اصطلاح سینوزیت مزمن استفاده می شود.

سینوزیت حاد و مزمن چه تفاوت هایی با هم دارند؟

علت سینوزیت مزمن با سینوزیت حاد فرق می کند: در سینوسیت حاد معمولا علت میکروبی است. ولی در سینوزیت مزمن، معمولا علت نقص دفاع خود میزبان است. یعنی فرد سینوس ها و مخاط بینی اش نقایص دفاعی دارد که اجازه می دهد میکروب ها وارد آن قسمت شده و التهاب و عفونت برای مدت طولانی در بینی ایجاد شود.
همان طور که اشاره شد در سینوزیت مزمن معمولا یک نقص دفاع میزبان است که باعث شده که عفونت و التهاب این همه مدت به طول بینجامد پس درمان آن با درمان سینوزیت حاد فرق دارد در درمان سینوزیت حاد معمولا آنتی بیوتیک تجویز می شود این آنتی بیوتیک میکروب های مهاجم را از بین می برد و فرد درمان می شود و از آن بیماری خلاص می شود ولی در سینوزیت مزمن به این راحتی نیست یعنی با وجود درمان های آنتی بیوتیکی متعدد فرد همچنان علائم را دارد و از شر آن خلاص نمی شود.
در این مواقع جراح متخصص گوش و حلق و بینی به کمک بیمار آمده و سعی می کند سینوس هایی را که درگیر عفونت و التهاب شده است را به شکل دیگری با روش دیگری به جزء درمان دارویی درمان کند.

درمان سینوزیت

درمان سینوزیت مزمن با روش باز

روش قدیمی، باز کردن سینوس ها بوده است به این روش روش باز می گویند در روش باز سینوس ها تخلیه می شده و فرد برای مدتی راحت می شد.

درمان سینوزیت مزمن با روش بسته (آندوسکوپی)

امروزه روش های بسیار بهتری معرفی شده است روش هایی که با استفاده از آن پزشک می تواند بدون ایجاد برش جراحی با استفاده از لنزهای پیشرفته وارد بینی گردیده دهانه سینوس ها را باز نموده عفونت و التهاب را تخلیه نموده و شستشو دهد. به این ترتیب فرد از شر میکروب ها خلاص می شود. بنابراین جراحی آندوسکوپی سینوس انقلابی در درمان بیماری سینوزیت ایجاد نمود.

نکته مهم: درمان سینوزیت حاد فقط دارویی است. هیچ گاه برای درمان سینوزیت حاد از اقدامات جراحی استفاده نمی شود.

مزیت های درمان آندوسکوپی سینوزیت نسبت به روش باز

بعد از آمدن آندوسکوپی سینوس، بیماران مبتلا به سینوزیت مزمن کیفیت زندگیشان افزایش پیدا کرد. قبل از آن واقعا کیفیت زندگی این افراد پایین بود زیرا با روش های جراحی باز پزشک کمک چندانی نمی توانست به بیمار نماید ولی در حال حاضر بدون ایجاد برش جراحی با استفاده از آندوسکپی سینوس می توان بیماری فرد دچار سینوزیت مزمن را تقریبا درمان نمود یعنی اینکه پزشک می تواند سینوس ها را باز نموده عفونت را تخلیه نموده و کیفیت زندگی فرد را بالا ببرد.
سوالی که پیش می آید آن است که با توجه به اینکه در افراد مبتلا به سینوزیت مزمن اختلال دفاع وجود دارد پس این فرد با وجود این که بدنش دچار اختلال دفاعی است ممکن است دوباره سینوزیت شود پس شما با آندوسکپی سینوس چه کمکی به این فرد نموده اید؟ در پاسخ باید گفت که این حرف درست است سینوزیت مزمن در واقع یک بیماری مادام العمر است.
اما سینوزیت های مزمن 2 گروه هستند:
گروه اول بدون پولیپ هستند و سری دوم آن دسته است که پولیپ هم به همراه دارد.

پولیپ چیست؟

پولیپ یک نوع گوشت اضافی است که در اثر رشد مخاط بینی و سینوس ایجاد می شود.

مخاط چیست؟

مخاط یک بافت پوششی است که بینی و سینوس را پوشانده است.


 فردی که دچار التهاب و عفونت مزمن باشد این مخاط رشد نموده و به صورت گوشت اضافه داخل بینی و یا داخل سینوس ها را پر می کند افرادی که سینوزیت مزمن دارند یک گروه به این شکل در آن ها پولیپ ایجاد می شود.
در گروه دیگر پولیپ ایجاد نمی شود. عفونت و التهاب به تنهایی وجود دارد.

به هر حال هر 2 گروه جزء افراد مبتلا به سینوزیت مزمن محسوب می شوند بنابراین نتیجه می گیریم که افرادی که پولیپ بینی دارند از جمله افرادی هستند که دچار سینوزیت مزمن می باشند. سینوزیت مزمن برای وقتی است که فرد علائمی را بیشتر از 3 ماه داشته باشد که می تواند همراه با پولیپ و بدون پولیپ باشد.

مراحل درمان سینوزیت

درمان اصلی سینوزیت در ابتدا درمان های دارویی است ولی اگر نتوانستیم فرد را با روش های دارویی درمان کنیم به سراغ آندوسکپی سینوس می رویم.

آندوسکوپی سینوس چیست؟

آندوسکپی سینوس یک روش جراحی نوین است که انقلابی در جراحی های سینوزیت مزمن ایجاد کرده است به وسیله جراحی آندوسکپی سینوس داخل بینی و سینوس می شویم با استفاده از لنزهای پیشرفته بدون برش جراحی پولیپ ها را خارج می کنیم راه هوایی فرد را که توسط این پولیپ ها پر شده و به این علت نمی تواند از طریق بینی نفس بکشد باز می کنیم پولیپ ها را کاملا تخلیه می کنیم دهانه سینوس ها را باز می کنیم هر چه پولیپ در داخل سینوس جمع شده خارج می کنیم ترشحات و عفونت های داخل سینوس را تخلیه می کنیم کلا بینی و بعد سینوس را تمیز می کنیم (مثل آینه) و دوباره به حالت اولیه (حالتی که در بقیه افراد است) بر می گردانیم. بعد از این اقدامات راه هوایی بینی این افراد باز می شود، بویایی شان بهتر شده و کیفیت زندگی شان افزایش می یابد.




چرا سینوزیت و پولیپ دوباره عود می کنند؟

همان طور که گفته شد چون این افراد نقص مخاطی دارند باید بعد از انجام آندوسکپی سینوس دوباره درمان دارویی شان ادامه یابد و گرنه دوباره دچار پولیپ شده و سینوس هایشان التهاب و عفونت می کند. بنابراین فردی که دچار سینوسیت مزمن است در حقیقت یک بیماری مادام العمر دارد که با استفاده از آندوسکپی سینوس به او کمک می کنیم کیفیت زندگیش بهتر شود یعنی مرتب وقتی که پولیپ و التهاب و عفونت در بینی فرد جمع می شود.



آن ها را خارج می کنیم و فرد دوباره روی درمان دارویی گذاشته می شود. بنابراین در پاسخ به سوالی که مرتب پرسیده می شود که پولیپ عود می کند یا نه؟ باید گفت بله پولیپ عود می کند اگر فرد درمان داروییش را بعد از آندوسکپی سینوس انجام ندهد پولیپش دوباره عود می کند.
چرا که فرد دچار سینوزیت مزمن با پولیپ یا بدون پولیپ نقص مخاطی دارد با آندوسکپی سینوس فقط حالتی که ایجاد شده مثلا پر شدن بینی از پولیپ را که به هیچ دارویی جواب نمی دهد خارج می شود و برای مدتی فرد راحت می شود اگر درمان دارویی را درست استفاده کند عود پولیپ بسیار عقب می افتد و حتی ممکن است اصلا عود نکند ومدت طولانی بدون آن که فرد پولیپش رشد کند بینی و سینوس نرمال داشته باشد و یا نزدیک به نرمال باشد ولی اگر درمان دارویی درست انجام نشود دوباره این پولیپ ها شروع می کنند به جوانه زدن و بینی و سینوس را پر می کنند یا دوباره دهانه سینوس ها بسته می شود و سینوس ها پر از ترشحات و عفونت می شوند.

نتیجه گیری

به هر حال این آندوسکپی سینوس وسیله ای است که با آن می توان مرتب داخل بینی و سینوس فرد را تمیز نمود و کیفیت فرد را افزایش داد بدون آن که هیچ گونه برش جراحی برای فرد ایجاد شده باشد از وقتی که آندوسکپی سینوس آمد ما توانستیم کیفیت زندگی فرد را که دچار سینوزیت مزمن هستند بالا ببریم و آن ها را به زندگی نرمال و عادی برگردانیم.